وه‌رگێڕانی له‌ فارسییه‌وه‌

چای سه‌زو عاده‌ته‌ن بۆ زۆربه‌ی نه‌خۆشییه‌كان به‌سووده‌، به‌ڵام خه‌ڵكی له‌ هه‌موو گۆشه‌یه‌كی ئه‌م جیهانه‌دا رۆژانه‌ به‌كاری ده‌هێنن و پێ یان وایه‌ به‌و شێوه‌یه‌ سوودی زیاتره‌. چای سه‌وز مادده‌ییه‌كی تێدایه‌ كه‌ پشتگیری له‌ شێرپه‌نجه‌ ده‌كات و رێ ی له‌ زیاد بوونی چه‌وری ناو ده‌ماره‌كانی له‌ش ده‌گرێت..چای سه‌وز به‌ سووده‌ بۆ ئه‌و نه‌خۆشیانه‌ی كه‌ به‌ هۆی كه‌روو، به‌كتریا ته‌نانه‌ت ڤایرۆسی(هه‌ڵامه‌ت_په‌سیو). جیاوازی نێوان و چای سه‌وز و ره‌ش ته‌نها له‌ شێوه‌ی به‌كارهێنانیدایه‌. گه‌ڵای تازه‌ی چای كه‌مێك هه‌ڵم(بخار)ی ده‌ده‌یه‌ پاشان خێرا له‌ چای سه‌وزدا وشكی ده‌كرێته‌وه‌. ئه‌م ئه‌نجامدانه‌ چه‌ند ئه‌نزیمێكی تێدایه‌ كه‌ یارمه‌تی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی هه‌ندێ خوارده‌مه‌نی ده‌دا وه‌ له‌ چایه‌كدا به‌ ناوی(پلی فنول) كه‌ چه‌ند مادده‌یه‌كی دژی شێرپه‌نجه‌ی لێ ی وه‌رده‌گرن. پلی فنول ی چای سه‌زو ته‌نانه‌ت به‌ به‌راورد كردن له‌ گه‌ڵ ڤیتامین سی و ئی دژه‌ ئۆكسانێكی زۆر باشه‌. چای سه‌وز به‌ سووده‌ بۆ كۆئه‌ندامی هه‌ره‌س و به‌سووده‌ بۆ ئه‌وه‌ی كه‌ روونتر بیر بكه‌یته‌وه‌و ته‌نانه‌ت گرنگه‌ بۆ باشتر بینین و پارێزه‌رێكه‌ بۆی. ئه‌م گیایه‌ وا ده‌كات ناهێلێ كه‌ چه‌وری له‌ ناو ده‌ماره‌كانی خوێن كۆببێته‌وه‌. هه‌روه‌ها ئه‌م رووه‌كه‌ ئه‌و خڵت و به‌ڵغه‌م و ئیلتهابه‌ی كه‌ له‌ گه‌روودا هه‌یه‌ ده‌تاونێ پاكی بكاته‌وه‌..(تانین) كه‌ له‌م رووه‌كه‌دا هه‌یه‌ وا ده‌كات كه‌ بۆ ئیسهالیش به‌ سووده‌." ئه‌گه‌ر حه‌ز ده‌كه‌ن كه‌ تانین زیاتر له‌ چایدا هه‌بێ لێ ی گه‌ڕێن زیاتر ده‌مبكێشێ".

ناسینی رووه‌كه‌كه‌...
رووه‌كی چای، گوڵێكی گه‌وره‌ی هه‌یه‌ كه‌ به‌رگه‌كانی رووه‌كه‌كه‌ هه‌موو كات سه‌وزن. پێش پێنج هه‌زار ساڵ چینییه‌كان به‌كاریان هێناوه‌. ئه‌مڕۆ چای له‌ هه‌موو وڵاتانی ئاسیا ده‌چێندرێ و ته‌نانه‌ت له‌ وڵاتانی ئافریقاش. چای ره‌ش زیاتر له‌ ئه‌مریكا ره‌واجی هه‌یه‌. به‌ قه‌ده‌ر چای سه‌وز سالم نییه‌. چای سه‌وز ته‌خمیر ناكرێ به‌ڵام چای ره‌ش ته‌خمیر ده‌كرێ.

پێكهاته‌كانی...
غونچه‌ی گوڵ و به‌رگه‌كانی باشترین به‌شی چای سه‌وزن. چای پێكهاتووه‌ له‌1- ێ‌لكالوئیدهای پورین،2- تئوفیلین و3- تئوبرومین. به‌ڵام باشترین و چالاكترین به‌شی بریتیه‌ له‌ (پلی فنول)ه‌كان كه‌ ده‌رمانی تایبه‌تی تێدایه‌.

شێوه‌كه‌ی...
زۆربه‌ی دروستكراوه‌كان وه‌ك گه‌ڵای وشك هه‌یه‌. چای سه‌وز 300 تا 400 پلی فنول 50 تا 100 میلی گرام كافاینی تێدایه‌ له‌ هه‌ر گڵاسێكدا(په‌رداخ).

شێوه‌ی به‌كارهێنان...
یه‌كێك له‌و ماددانه‌ی كه‌ به‌ ئه‌ندازه‌ی ئه‌سپرین ،كۆكردنه‌وه‌ی چه‌وری له‌ پلاكه‌كانی خوێن كاریگه‌ری هه‌یه‌. له‌ استیدا ئه‌گه‌ر بێت له‌ ئه‌ندازه‌ی خۆی زیاتر چای ره‌ش بخورێته‌وه‌..ده‌بێته‌ هۆی سه‌ڕه‌تانی زرداو، كاریگه‌رییه‌كی خراپی له‌سه‌ر منداڵدانه‌ هه‌یه‌. چای سه‌زو كه‌ به‌كاردێ بۆ دژی شێرپه‌نجه‌ی گه‌ده‌، ریخوڵه‌ و مه‌مك. چای سه‌وز بۆ جێگرتنه‌وه‌ چای ره‌ش و قاوه‌ به‌كاردێ وه‌ك به‌رگرییه‌ك له‌و نه‌خوشیانه‌.

خواردنه‌وه‌ی چای سه‌وز رۆژی سێ جار، یان رۆژانه‌ سێ سه‌د تا چوارسه‌د میللی گرام گیراوه‌ی ستانده‌ری چای سه‌وز.

ئاگاداربن...

ئه‌گه‌ر ده‌رمانی(الكالین) به‌ وه‌سفه‌ی(ئیجازه‌ی) دكتۆر یان بێ ئیجازه‌ی دكتۆر ده‌بێت له‌ گه‌ڵ چای سه‌و نه‌خوردرێته‌وه‌. تانین كه‌ له‌ چایه‌كدا هه‌یه‌ وا ده‌كات كاریگه‌ری اكالین كه‌م ببێته‌وه‌..وا باشتره‌ خۆتانی لێ بپارێزن..
گیاهان به‌شی...داروییpezeshki.info سه‌رچاوه‌: