درۆی نیسان بۆچی‌و له‌ پێناو چی؟

ساڵانه‌ له‌گه‌ڵ هاتنه‌وه‌ی رۆژی 1ی نیسان بانگه‌شه‌و رێكلام بۆ درۆی زل‌و له‌خشته‌به‌ر ده‌كرێت‌و، زۆر قسه‌ی بێ‌ ماناو درۆی شاخدارو وته‌و رووداوی درۆیینه‌ مێشك‌و بیری خه‌ڵك سه‌رقاڵ ده‌كات‌و، گرفت‌و كێشه‌ی جۆراوجۆر دێنێته‌ كایه‌وه‌، كه‌ به‌ڕاستی جێگه‌ی ئه‌وه‌یه‌ پرسیار بكه‌ین: ئایا به‌ڕاست ده‌بێ‌ رۆژێك هه‌بێ‌ درۆی تیادا ئاسایی بێ‌؟ یان ئایا ئه‌گه‌ر ئه‌م رۆژه‌یش به‌جۆرێك له‌ جۆره‌كان بوونی هه‌بوو، ده‌كرێ‌ موسڵمان درۆ بكات؟ ئه‌رێ‌ درۆ چ سوودێكی هه‌یه‌ جگه‌ له‌ ئازاردانی ده‌روونی به‌رامبه‌ر؟ یان ئایا ژیان‌و هه‌ڵسوكه‌وت‌و قسه‌كانمان پڕن له‌ راستی تا پێویستمان به‌درۆ بێت؟ ئه‌ی ده‌بێ‌ ئایینی پیرۆزی ئیسلام چۆن بڕوانێته‌ درۆ؟ ئه‌رێ‌ گاڵته‌كردن به‌ هه‌ست‌و بیری خه‌ڵك كارێكی چاكه‌؟ هه‌ندێك له‌ ده‌زگاكانی راگه‌یاندن كه‌ ده‌بێ‌ میسداقیه‌ت سه‌نگی مه‌حه‌كیان بێت بۆ ده‌بێ‌ به‌شداری ئه‌م كاره‌ نه‌شیاوه‌ بكه‌ن‌و رێكلامی بۆ بكه‌ن؟

ئه‌گه‌ر سه‌یرێكی ده‌قه‌ پیرۆزه‌كانی قوڕئان‌و فه‌رمووده‌ بكه‌ین، ده‌بینین كه‌ ئایینی پیرۆزی ئیسلام راستگۆیی‌و زمان پاكی‌و خۆدوورگرتن له‌ درۆ به‌ ره‌وشت‌و پێناسه‌ی ئاكاری موسڵمانی راسته‌قینه‌ وێنا ده‌كات‌و، درۆكردنیش به‌ یه‌كێك له‌ نیشانه‌كانی كه‌سانی دووڕو و ته‌ڵه‌كه‌بازو مونافیق ناوده‌بات، قوڕئانی پیرۆز داوا له‌ موسڵمانان كه‌ له‌ خوا بترسن‌و راستگۆبن‌و له‌گه‌ڵ ئه‌وان هه‌ڵسن‌و دانیشن، وه‌ك ده‌فه‌رموێ‌: ( يأيها الذين ءامنوا اتقوا الله وكونوا مع الصادقين ) سورة التوبة آية 119 هه‌روه‌ها ستایش‌و سه‌نای ئه‌و موسڵمانانه‌ ده‌كات كه‌ راستبێژن به‌رامبه‌ر به‌ خوداو په‌یمانیان له‌ ئاست په‌روه‌ردگار‌و، جیایان ده‌كاته‌وه‌ له‌ موسڵمانانی دیكه‌، وه‌ك ده‌فه‌رموێ‌: )من المؤمنين رجال صدقوا ما عاهدوا الله عليه ...) سورة الأحزاب آية 23، پێغه‌مبه‌ری سه‌روه‌ریش –دروودی خوای له‌سه‌ر بێت- ده‌رباره‌ی ده‌فه‌رموێ‌: ( آية المنافق ثلاث : إذا حدث كذب , وإذا وعد أخلف , وإذا عاهد غدر ،وإن صلى وصام وزعم أنه مسلم ) رواه مسلم، واته‌: كه‌سی (مونافیق سێ‌ نیشانه‌ی هه‌یه‌: له‌ كاتی قسه‌كردنیدا درۆ ده‌كات،... ئه‌گه‌ر نوێژیش بكات‌و، به‌رۆژوویش بێت‌و، خۆیشی به‌ موسڵمان دابنێت)، كه‌ به‌ڕاستی ئه‌مه‌ هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی گه‌وره‌یه‌ بۆ ئه‌وانه‌ی درۆ ده‌كه‌ن‌و، به‌تاوانیشی دانانێن، به‌ڵكو به‌ناوی گاڵته‌و گه‌په‌وه‌ ئه‌م خوه‌ ناشرینه‌ ده‌نوێنن، له‌م باره‌یه‌وه‌ عه‌بدوڵڵای كوڕی مه‌سعود –خوا لێی رازی بێت- ده‌فه‌رموێت: (لا يصلح الكذب في هزل ولا جد(،واته‌: درۆكردن گاڵته‌وگه‌پ‌و راستی ناناسێ‌‌و، له‌ هه‌ردو حاڵه‌ت وه‌ك یه‌كه‌.

ئه‌وه‌ی له‌ باسی درۆی نیسان زیاتر جێگه‌ی نیگه‌رانیه‌، وه‌ستایی كردن‌و به‌ هونه‌ر زانینی ئه‌م كاره‌ دزێوه‌یه‌و، شانازی كردنه‌ به‌ تێكدان‌و شێواندنی دۆخی ئارامی ده‌روونی كه‌سانی دیكه‌ به‌ناوی گاڵته‌وگه‌پ، كه‌ رێك پێچه‌وانه‌ی فه‌رمووده‌ی: (لا ضرر ولا ضرار)، واته‌: موسڵمان نابێ‌ زه‌ره‌رو زیان به‌خۆی‌و خه‌ڵكانی دیكه‌ بگه‌یه‌نێت، ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی باس له‌ رووداوێك ده‌كات هیچ بنه‌ماو راستیێكی نیه‌‌و خۆی ده‌رهێنه‌رو ئه‌كته‌ر‌و مۆنتاژی سه‌رله‌به‌ری سیناریۆكه‌ ده‌كات، كه‌ ئه‌مه‌یان گه‌وره‌ترین شێوازی درۆیه‌‌و، پێغه‌مبه‌ری پێشه‌وا –دروودی خوای له‌سه‌ر بێت- ده‌باره‌ی ئه‌مه‌ ده‌فه‌رموێت: (أفرى الفرى أن يرى الرجل عينيه ما لم تر (رواه البخاري، واته‌ : گه‌وره‌ترین‌و دزێوترین درۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ بڵێ: به‌ چاوانی خۆم بینیم، كه‌چی نه‌یشی دیبێ‌.

مرۆڤی ره‌وشت به‌رزو ده‌م‌و ده‌ست پاك‌و له‌ خواترس ده‌بێ‌ له‌ كاتی ئه‌نجامدانی هه‌ر كارو كاردانه‌وه‌یه‌ك ئه‌و یاسا جوانه‌ له‌ یاد نه‌كات، كه‌ ده‌ڵێ‌: (به‌شێوه‌یه‌ك هه‌ڵسوكه‌وت بنوێنه‌ له‌گه‌ڵ خه‌ڵك، كه‌خۆت حه‌زده‌كه‌ی وابن له‌گه‌ڵتدا)، ئه‌و ئازار‌و شڵه‌ژانه‌ ده‌روونیه‌یش كه‌ به‌هۆی درۆ شاخداره‌كانی یه‌كی نیسانه‌وه‌ دروست ده‌بێ‌، ئه‌سڵ‌و بناغه‌ی حه‌ڕامبوونی درۆیه‌ له‌ بنه‌ڕه‌تدا، هه‌ر بۆیه‌ ئیمامی غه‌زالی –خوا لێی رازی بێت- ده‌فه‌رموێت: (الكذب ليس حراماً لعينه، بل لما فيه من الضرر على المخاطب أو على غيره)، واته‌: ئه‌سڵ‌و عه‌ینی درۆكردن له‌ بنه‌ڕه‌تدا بۆخۆی‌و بێ‌ هیچ هۆیه‌ك نیه‌، مه‌گه‌ر له‌به‌ر ئه‌وه‌نه‌بێ‌ كه‌ ئازار‌و شڵه‌ژان‌و نائارامی له‌دڵ‌و هه‌ڵس‌وكه‌وتی به‌رامبه‌ر دروست ده‌كات.

گاڵته‌وگه‌پ‌و قسه‌ی خۆش ده‌كرێ‌ به‌قسه‌ی راست‌و ره‌وان‌و، مه‌ته‌ڵ‌و په‌ندو نوكته‌ی خه‌نده‌ ئامێزو پێكه‌نیناوی بكرێ‌، ته‌نانه‌ت پێغه‌مبه‌ری خوایش (دروودی خوای له‌سه‌ر بێت) رێگری له‌م كارانه‌ نه‌كردووه‌، بگره‌ خۆیشی كردوویه‌تی :(انی ڵامزح ولا أقول الا الحق)، بۆ ده‌بێ‌ خۆشی‌و به‌سه‌ربردنی كاتی كه‌می دونیامان به‌ گوناهه‌وه‌ په‌یوه‌ست بكه‌ین، به‌تایبه‌ت درۆ، كه‌ په‌تی كورته‌‌و، رووڕه‌شی به‌ دوای خۆیدا دێنێت !

ماوه‌ته‌وه‌ بگوترێ‌: درۆ له‌ قه‌باره‌و شكڵدا وه‌ك یه‌كه‌و، گه‌وره‌یی‌و بچوكییان نیه‌، هه‌موویان گه‌وره‌ن‌و تاوانن، هه‌روه‌ها ره‌نگ‌و نیگاریشی نیه‌، وه‌ك ئه‌وه‌ی به‌درۆی ره‌ش‌و سپی له‌یه‌ك جیابكرێنه‌وه‌، چونكه‌ هه‌موو درۆیه‌ك په‌ڵه‌یه‌كی ره‌ش‌و تاریكه‌، با له‌ جیاتی ئه‌وه‌ی له‌ یه‌كی نیساندا باری گوناه‌و كۆڵی تاوانمان پڕتر‌و زیاتر بكه‌ین به‌ درۆكردن، بیكه‌ین به‌رۆژی راستی‌و، هیچ نه‌بێ‌ با ته‌نها له‌م رۆژه‌دا راستی نه‌بێ‌ له‌ ده‌م نه‌یه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌و، توێشووی دواڕۆژ به‌م كارو كرده‌وه‌ جوانه‌ بڕازێنینه‌وه‌.