بەپێی لێکدانەوەی زانستی پتر لە 350 جار وشەی ئیش- کار- کردەوە (العمل) و لێوەرگیراوەکانی لە قورئان هاتووە، کە ئەمە ئەو پەڕی بایەخدانی ئیسلامە بە کارو کارکردن، بۆ ئەوەی تاک چی و چۆن لە دەستی دێت کار بکات و کردەوەو بەرهەمی هەبێت، ئەمە ئاماژەیە بەوەی ئەسڵ لە ئیسلام هەوڵ و کۆشش و کارکردنە، بەڵام ئەوەی بەهەر هۆکارو بیانوێکەوە ناتوانێ ئیش بکات و تەنانەت بژێوی ژیانیشی وەک پێویست پێ دابین ناکرێ، ئەوە ئەرکی یارمەتیدانی دەکەوێتە سەر دەوڵەمەندو خواپێداوان، لێرەوە بەهای مرۆڤبوون و بەهاناوەچوون و گیانی هاوکاری دێتە پێشەوە، بۆ ئەوەی هەستی هاوخەمی و هەڵگرتنی باری قوڕسی یەکتری وەک بەشێکی گرنگی دینداری سەیر بکرێت، چونکە ئیسلام هانی کاری خێرو خێرخوازی زۆر دەدات، لەو سۆنگە دەکرێ بڵێین؛  یارمەتی و بەخشین دوو جۆرە:

یەکەم: بەخشینی ئارەزوومەندانە، کە ئەمە خۆی لە بەخشین لەپێناو خودا خۆی دەبینێتەوە کەم یان زۆر. خوای گەورە دەفەرموێ: (وَأَنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ..)..

دووەم: بەخشینی واجب و ئیجباری، ئەمەش بریتیە لەو بەشە زەکات و رێژە دیاریکراوەی خوای گەورە لەسەر دەوڵەمەندانی فەرز کردووە. وەک دەفەرموێ: (وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآَتُوا الزَّكَاةَ..) یان (خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا..).

ئەداکردنی ئەم فەڕیزەیە بەپێی تێڕوانینی ئیسلام هەنگاوێکی پیرۆزەو چەندین حیکمەتی گرنگی تێدایە، لەوانە:

یەکەم: بایەخدان بە هاوسەنگی کۆمەڵایەتی و لێک نزیکردنەوەو قوڵکردنەوەی گیانی هاوکاری لەنێوان دەوڵەمەندو هەژار.

دووەم: پاککردنەوەی دەروونە لە ژەنگ و ژاڵی ڕەزیلی و داڕنینی قرچۆکی و ئارەزووە ماددیەکانە لە دەرووندا.

سێیەم: پاراستن و پاکبوونەوەی ماڵ و سامانە لە هەموو کارە زیانمەندەکان و هۆکاری زیادبوونی داهاتە.

چوارەم: هۆکاری سەقامگیری کۆمەڵایەتی و زیندوو راگرتنی هەستی مرۆڤدۆستی و بەهاناوەچوونی هەژارانە.

پێنجەم: کەمکردنەوەی رێژەی تاوانەکانی پەیوەست بە بواری دارایی و ئاریشە ماددییەکان لەناو کۆمەڵگە.

شەشەم: پڕکردنەوەی بۆشایی دارایی و پێویستی و خواستی نەدارو هەژاران و رزگارکردنیانە لە هەژاری.

ئێستا بە پێی خەملاندن ساڵانە پتر لە 10 ملیار دینار زەکاتی سەرفیترەو فیدیە لە کوردستان هەیە، بەو پێیەی ئەگەر کوردستان 6 ملیۆن کەس بێت، لەناو ئەم رێژەیە (95%) موسڵمانە، لای کەمی وەربگرین دەکاتە 4 ملیۆن کەس، کە ساڵانە لەگەڵ هاتنی مانگی رەمەزان سەرفیترە دەدات، ئەمساڵ بۆ هەر نەفەرێک (دوو هەزارو پێنج سەد دینار) دیاریکراوە، کەواتە چوار ملیۆن زەڕبی 2500 بکەیت دەکاتە 10 ملیار دینار، ئەمە وێڕای سەدان ملیار دینار زەکاتی پارەو زێڕو زیوو بابەتەکانی تر، کەچی لە ئاست ئەو بڕە پارە زەبەلاحە، کەمتر هەست بە گۆڕانکاری دۆخی هەژاران دەکرێت، ئەمەش بەڕای من دەگەڕێتەوە بۆ دوو خاڵ:

یەکەم: نەبوونی هۆشیاری پێویست لە بارەی زەکات لە چوارچێوەی شەریعەتی ئیسلام و مەبەستە گرنگەکانی زەکاتدان لە بوژاندنەوەی ئابووری و گەشەی کۆمەڵایەتی و باشکردنی دارایی خەڵک، بەداخەوە خەڵکی وا هەیە رەنگە ملیۆنێک زەکات بداتە 30 کەس، کە کەسیان سوود لەو بڕە پارە کەمە نابینن بۆ تێپەڕاندنی قەیران یان دۆخی هەژاری خۆیان.

دووەم: نەبوونی سندوقی زەکات و لێژنەیەکی نەزیهو نمونەیی بۆ سەرپەرشتی و کۆکردنەوەی داهاتی زەکات و بەشینەوەی بەسەر هەژاران بە سیستەم و شێوەیەکی رێکوپێک و لە ئاست خواست و مەبەستە باڵاکانی شەریعەتی پیرۆزی ئیسلام، بۆ ئەوەی لانی کەم ساڵانە 500 تا هەزار ماڵی کەمدەرامەت لە نەداری و هەژاری رزگار بکرێن.

مەلا عبدالله شێرکاوەیی

7ی 4ی 2024م

28ی رەمەزانی 1445هـ